Projekt „WOLNOŚĆ” został przygotowany i przeprowadzony na terenie województwa kujawsko-pomorskiego przez toruńską grupę artystyczną Galeria Rusz, w składzie Joanna Górska i Rafał Góralski. Artyści zrealizowali projekt z okazji obchodów 25-lecia upadku komunizmu w Polsce. Bodźcem stała się refleksja nad definicją wolności. Paradoksalnie wolność najłatwiej zdefiniować, kiedy jej nie ma – w czasach komunizmu każdy instynktownie wiedział, co ona znaczy. Odzyskaliśmy wolność ćwierć wieku temu i teraz mamy problem ze zdefiniowaniem tego słowa i dostrzeżeniem, jak idea wolności przekłada się na nasze życie tu i teraz. Akcja „W jak wolność” i debaty „Więcej czy mniej wolności?” były okazją, by zastanowić się nad tym, jak wolność jest rozumiana współcześnie i w jaki sposób jest realizowana, gdy stała się stanem oczywistym i wszechobecnym.

Projekt był realizowany od czerwca do listopada 2014 roku i składał się z dwóch części – akcji artystycznych i otwartych debat. Akcja „W jak wolność” rozpoczęła się 4 czerwca. Polegała ona na prezentowaniu wielkich, kolorowych liter, składających się na słowo WOLNOŚĆ w największych miastach województwa kujawsko-pomorskiego: Bydgoszczy, Toruniu, Włocławku, Grudziądzu i Inowrocławiu. Artyści zaprosili do udziału w akcji znane osobistości, kombatantów, obecnych 25-latków (osoby urodzone już w wolnej Polsce) oraz wszystkich pozostałych mieszkańców regionu. Uczestnicy mieli za zadanie napisać na eksponowanych literach, co dla nich osobiście znaczy wolność. Trudność polegała na tym, że musieli to wyrazić jednym słowem. Swoje podpisy na literach złożyli także Prezydent RP Bronisław Komorowski, marszałek naszego województwa Piotr Całbecki i prezydent Torunia Michał Zaleski. W efekcie przeprowadzonych akcji cały wyraz WOLNOŚĆ został pokryty osobistymi przemyśleniami mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego na temat wolności. Wspólnie stworzyli obraz tego, jak my, Polacy rozumiemy wolność dzisiaj – 25 lat po upadku komunizmu. W akcji „W jak wolność” w sumie wzięło udział niemal 400 osób. Odpowiedzi były bardzo zróżnicowane i ogromnie interesujące. Okazało się, że słowo wolność można interpretować na wiele różnych sposobów. I tak wolność uczestnikom kojarzyła się z: szacunkiem, odpowiedzialnością, uczciwością, przebaczeniem, jak również z ptakami, przestrzenią, spacerem, muzyką, tańcem. Część osób stwierdziła, że wolność to demokracja, wolność wyboru, wolność słowa, myśli, mediów. Wymieniano również tolerancję, akceptację, niezależność, samodzielność i świadomość. Wolność to również dla wielu osób możliwości, wyobraźnia, bunt i nowy początek.

Na drugą część projektu składał się cykl debat „Więcej czy mniej wolności?”, które odbywały w październiku w Toruniu. Spotkania były poświęcone tematom, w których jak w lustrze odbija się fundamentalny dylemat naszych czasów: więcej czy mniej wolności? Pierwszym zaproszonym gościem była Anna Golan (seksuolog, psycholog, terapeuta), z którą rozmawialiśmy o tym, jak być wolnym w związku i równocześnie mieć satysfakcjonującą relację. Zastanawialiśmy się nad kryzysem małżeństwa i wzajemnymi wymaganiami, jakie obecnie stawiają sobie kobiety i mężczyźni. Na drugie spotkanie zaprosiliśmy Wojciecha Orlińskiego (dziennikarza, pisarza, publicystę, autora książki „Internet. Czas się bać”). Poruszaliśmy temat mitycznej wolności w internecie, zastanawialiśmy się, kto rządzi w sieci i czy powinniśmy pogodzić się z utratą naszej prywatności. W trakcie trzeciej debaty dr Dominik Antonowicz (socjolog z Instytutu Socjologii UMK w Toruniu) pochylił się nad zagadnieniem konsumpcjonizmu i jego zniewalającej siły. Wspólnie z publicznością rozważał problem wolności w świecie konsumpcji i możliwymi alternatywami dla tej ideologii. Ostatnim gościem debat był Zenon Waldemar Dudek (psychiatra, psychoterapeuta, badacz mitów, literatury, zjawisk kulturowych), który uświadomił nam, jakimi mitami żyje współczesny człowiek. Pokazał nić łączącą tradycję z nowoczesnością i wskazał, że nie żyjemy w pustce, lecz ciągle czerpiemy z bazy, jaką stworzyła kultura grecka. Publiczność uczestnicząca w spotkaniach brała aktywny udział w dyskusji i dzieliła się z zaproszonymi gośćmi osobistymi wnioskami. Debaty towarzyszyły 7 Międzynarodowemu Festiwalowi Art Moves

Wydarzenie było współfinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007-2013 oraz budżetu Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

The “FREEDOM” project was developed and conducted in the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship by the Toruń artistic group, the Rusz Gallery, composed of Joanna Górska and Rafał Góralski. The artists carried out the project on the occasion of the 25th anniversary of the fall of communism in Poland. An incentive was a reflection on the definition of freedom. Paradoxically, freedom is most easily defined when one tastes its lack – during communist times, everyone knew instinctively what it meant. We regained freedom nearly a quarter of a century ago and now we have a problem to define this word and notice how the concept of freedom is reflected in our life, here and now. The “F like Freedom” action and the “More or Less Freedom?” debate were an opportunity to think of how freedom is understood now and how it is realised when it is an obvious and ubiquitous state.

The project was realised from June to November 2014 and divided into two parts – artistic actions and open debates. The “F like Freedom” action began on 4 June. It consisted in presenting large, colourful letters that created a word FREEDOM in the biggest cities of the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship: Bydgoszcz, Toruń, Włocławek, Grudziądz and Inowrocław. The artists invited well-known personalities, veterans, 25-year-olds (people born in already free Poland) and all other inhabitants of the region. The participants’ task was to write on the exhibited letters what freedom meant to them. The problem was that they had to express it using just one word. The letters were also signed by the President of the Republic of Poland Bronisław Komorowski, the Marshal of our Voivodeship Piotr Całbecki and the President of Toruń Michał Zaleski. As a result, the entire word FREEDOM was covered with personal reflections on freedom of the inhabitants of the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship. They created a picture of our, Poles’, understanding of freedom today – 25 years after the fall of communism. A total of nearly 400 people took part in the “F like Freedom” action. The answers were very diversified and extremely interesting. It turned out that the word ‘freedom’ could be interpreted in many different ways. And so, the participants associated freedom with respect, responsibility, honesty, forgiveness as well as with birds, space, a walk, music and dance. For some people, freedom is democracy, freedom of choice, freedom of speech, thought and the media. Tolerance, acceptance, independence and awareness were also included. For many people, freedom also means possibilities, imagination, rebellion and a new beginning.

The other part of the project was a series of the “More or Less Freedom?” debates held in October in Toruń. The meetings were devoted to themes that reflect a fundamental dilemma of our times: more or less freedom? The first guest was Anna Golan (a sexologist, psychologist and therapist). We talked about how to be free in a cohabiting relationship and at the same time have satisfying relations. We were discussing on the crisis of marriage and mutual expectations women and men have of one another. We invited Wojciech Orliński (a journalist, writer, reporter, author of the book “Internet. Czas się bać – “The Internet. It’s Time to Fear”) to the second meeting. We broached the subject of the mythical freedom in the Internet and wondered who ruled the Net and whether we should accept the loss of our privacy. During the third debate, dr. Dominik Antonowicz (a sociologist from the Institute of Sociology at the Nicolaus Copernicus University in Toruń) concentrated on the issue of consumerism and its captivating power. Together with the audience, he was considering the problem of freedom in the world of consumerism and possible alternatives for this ideology. The last guest was Zenon Waldemar Dudek (a psychiatrist, psychotherapist, explorer of myths, literature and cultural phenomena) who made us aware what myths a contemporary person lived by. He showed a thread connecting tradition with modernity and indicated that we did not live in a void, but kept on using the base created by the Greek culture. The audience participating in the meetings took an active part in the discussion and shared their personal conclusions with the guests. The debates accompanied the 7th International Art Moves Festival.

The event was co-financed from the European Regional Development Fund under the Regional Operational Programme of the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship for 2007-2013 and the Kuyavian-Pomeranian budget.